Tiền tệ đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Để hiểu rõ hơn về tiền tệ, chúng ta sẽ xem xét bản chất và chức năng cốt lõi của nó trong bài viết này.
Phân tích bản chất của tiền tệ
Tiền tệ, theo bản chất, là một loại hàng hóa đặc biệt và vật ngang giá chung thống nhất giữa các hàng hóa khác. Nó hoạt động như một công cụ trung gian trong quá trình trao đổi hàng hóa, giúp việc mua bán diễn ra thuận tiện và dễ dàng hơn.
Bản chất của tiền tệ có thể được hiểu rõ hơn thông qua việc phân tích hai thuộc tính cơ bản sau đây:
Giá trị sử dụng của tiền tệ: Đây là khả năng của tiền tệ để đáp ứng nhu cầu trao đổi trong xã hội và sử dụng như một công cụ trung gian trong quá trình giao dịch. Tiền chỉ tồn tại khi xã hội có nhu cầu sử dụng nó.
Giá trị sử dụng của tiền tệ phụ thuộc vào việc xã hội công nhận vai trò của nó. Tiền tệ chỉ có giá trị khi xã hội thừa nhận rằng nó là một vật trung gian hữu ích trong giao dịch.
Giá trị của tiền: Giá trị của tiền tệ phản ánh khả năng của nó để đổi lấy một lượng lớn hoặc nhỏ của các loại hàng hoá khác trong quá trình trao đổi. Nó được đo lường thông qua khả năng mua sắm của tiền tệ trên thị trường, được gọi là “sức mua.”
Sức mua của tiền tệ được xem xét từ góc độ của tất cả các hàng hoá có sẵn trên thị trường, cho biết tiền tệ có thể được sử dụng để mua được bao nhiêu hàng hoá khác.
Những thuộc tính này làm cho tiền tệ trở thành một phần quan trọng của hệ thống kinh tế, vì nó không chỉ đáp ứng nhu cầu giao dịch của xã hội mà còn định hình giá trị và sức mua của hàng hoá trong nền kinh tế.
Chức năng của tiền tệ
Tiền tệ đóng một vai trò quan trọng và đóng góp to lớn vào sự phát triển của một nền kinh tế thông qua 5 chức năng cơ bản và quan trọng sau:
Phương tiện trao đổi
Tiền tệ là vật trung gian quan trọng trong quá trình giao dịch hàng hóa, thay thế việc trao đổi hàng hóa trực tiếp. Nó đảm bảo sự thuận tiện và tốc độ trong giao dịch, giúp mua bán diễn ra dễ dàng hơn.
Phương tiện đo lường giá trị
Tiền tệ là công cụ để đo lường giá trị của các hàng hóa và dịch vụ. Nó giúp xác định giá trị tương đối của mỗi sản phẩm và dịch vụ trong nền kinh tế. Giá cả của hàng hóa được biểu hiện thông qua tiền tệ, tạo ra một cách thống nhất để so sánh giá trị của chúng.
Chức năng này của tiền tệ không chỉ áp dụng cho thị trường hàng hóa mà còn đo lường sự phát triển của xã hội và mức sống của con người, góp phần tạo nên một nền kinh tế tiền tệ hóa.
Phương tiện thanh toán
Tiền tệ giúp đơn giản hóa quá trình trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa các chủ thể. Nó có thể được sử dụng trong giao dịch mua bán, trả nợ, nộp thuế, và nhiều hoạt động khác. Tiền tệ được công nhận rộng rãi và có độ chính xác cao về giá trị trao đổi.
Phương tiện tích lũy
Tiền tệ trở thành tài sản tích lũy khi được rút khỏi hoạt động lưu thông trên thị trường và được lưu trữ. Lượng tiền được tích lũy càng nhiều, thì tổng tài sản vật chất trong xã hội càng lớn. Điều này phản ánh sự tích lũy của tài sản “có” trong nền kinh tế quốc gia.
Tiền tệ thế giới
Tiền tệ có chức năng tiền tệ thế giới khi được công nhận và được sử dụng bởi các quốc gia trên toàn thế giới theo tỷ giá hối đoái. Tỷ giá hối đoái thể hiện sự chênh lệch giá cả của đồng tiền giữa các quốc gia. Điều này làm cho tiền tệ trở thành phương tiện thanh toán quốc tế quan trọng, cung cấp tính thanh khoản và hiệu quả trong giao dịch toàn cầu.
Chính sách của tiền tệ
Chính sách tiền tệ có thể được chia thành hai loại chính, tùy thuộc vào mục tiêu và phương thức hoạt động:
- Chính sách tiền tệ mở rộng: Loại chính sách này nhằm mở rộng mức cung tiền, thường được áp dụng khi nền kinh tế đang suy thoái. Mục tiêu là giảm lãi suất, tạo sự kích thích cho tổng cầu. Phương pháp thực hiện bao gồm việc mua các giấy tờ giá trị trên thị trường chứng khoán, hạ thấp mức tỷ lệ dự trữ bắt buộc của ngân hàng, hoặc giảm mức lãi suất chiết khấu trên thị trường.
- Chính sách tiền tệ thu hẹp: Chính sách này nhằm giảm mức cung tiền và tăng lãi suất để kiểm soát mức giá chung, thường được áp dụng trong trường hợp nền kinh tế đang trải qua gia tăng lạm phát. Phương pháp thực hiện bao gồm việc bán các giấy tờ giá trị trên thị trường chứng khoán, tăng mức dự trữ bắt buộc của ngân hàng, hoặc tăng mức lãi suất chiết khấu.
Những chính sách này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định kinh tế và kiểm soát lạm phát, và chúng thường được áp dụng theo tình hình cụ thể của nền kinh tế.